Als je onze blogs volgt, weet je al dat er wereldwijd ontzettend veel talen worden gesproken. Niet alle talen die ooit hebben bestaan, worden nog steeds gesproken. Ze verdwijnen of worden dode talen. Sommige van die talen werden ergens in de geschiedenis veel gebruikt en zijn later uitgebreid onderzocht, van andere weten we bijna niets.
Hoewel we bij Scriptware Translations niet vanuit het Latijn of andere dode talen vertalen (mea culpa), kunnen we wel stante pede vertalingen cum laude bieden in vrijwel alle levende talen. Vraag nu vrijblijvend een offerte aan.
Een dode taal is een taal die door niemand meer wordt gezien als zijn of haar moedertaal. De term ‘uitgestorven taal’ wordt ook vaak gebruikt, maar dat is eigenlijk net iets anders. Uitgestorven talen hebben helemaal geen sprekers meer en worden nergens meer gebruikt, terwijl dode talen in bepaalde contexten nog worden gebruikt of bestudeerd. Het Latijn is bijvoorbeeld een bekende dode taal die op scholen wordt onderwezen, waarbij leerlingen hun opgedane kennis van de taal ook toepassen door teksten te vertalen. Daarnaast wordt het Latijn in verschillende takken van de wetenschap gebruikt, bijvoorbeeld in medische en juridische documenten. Hiertegenover staan levende talen: talen die door mensen nog als moedertaal worden gesproken, zoals Nederlands en Spaans.
Tussen uitgestorven of dode en levende talen in hebben we nog een categorie: bedreigde talen. Dit zijn talen die nog maar heel weinig moedertaalsprekers hebben of waarvan het aantal sprekers snel afneemt, waardoor het risico op uitsterven in de nabije toekomst groot is. Wereldwijd zijn er verschillende initiatieven om zulke talen te beschermen tegen uitsterven. Bij de uitsterving van een taal gaat vaak namelijk nog veel meer verloren dan alleen de taal: cultuur, tradities, kennis, unieke ideeën of denkwijzen.
Als we bedreigde talen kunnen beschermen, kunnen we dode talen dan ook niet opnieuw tot leven wekken? Dat is lastig, misschien wel onmogelijk. Van sommige talen is niet veel overgebleven, soms zelfs alleen de naam ervan. Over andere talen weten we meer, maar zelfs dan kan het moeilijk zijn om na te bootsen hoe deze in de geschiedenis werden gesproken. Zonder audiomateriaal of uitgebreide instructies weten we bijvoorbeeld niet welke intonatie originele moedertaalsprekers zouden gebruiken. Ook als je alle afzonderlijke letters van een woord kunt lezen, ligt de uitspraak niet altijd voor de hand. Stel je eens voor dat iemand zonder verdere kennis over lettercombinaties of de taal het woord ‘champagne’ of het Engelse ‘knight’ probeert uit te spreken. Je zou eigenlijk geen dode taal tot leven wekken, maar een nieuwe taal maken op basis van oude bronnen en hier en daar wat giswerk.
Bovendien hebben we te maken met talloze ontwikkelingen waarvoor, afhankelijk van hoe oud de dode taal is, helemaal geen benaming bestaat. We kunnen alleen maar raden wat de Romeinen zouden zeggen als ze in hun elektrische auto naar kantoor zouden rijden om daar een kopje koffie uit de automaat te halen en aan hun zit-stabureau nog wat e-mailtjes te versturen voordat de geplande videovergadering met een klant begint. Hoe levend is een taal als deze tekortschiet in alledaagse situaties?
Als je een dode taal bestudeert of leert, oefen je misschien ook met het vertalen van teksten uit die taal. Bij Scriptware Translations kunnen we je daar helaas niet mee helpen. Hoewel je bij ons voor allerlei soorten teksten in bijna alle talencombinaties terechtkunt, bedoelen we daarmee wel levende talen. Daarin zijn onze vertalers gespecialiseerd.
