30 september: Internationale dag van de vertaler

Eén keer per jaar staan onze vertalers in het zonnetje, op de dag die naar hen vernoemd is: de dag van de vertaler. Nu stelen onze vertalers natuurlijk elke dag de show, maar deze dag is net iets specialer. 30 september is namelijk de herdenkingsdag van Sint Hiëronymus.

Hiëronymus

Sint wie? Sint Hiëronymus. Hij leefde van 347-420 in Rome, waar hij zijn dagen vulde met het vertalen van de Bijbel. Hij vertaalde het Oude en het Nieuwe Testament van het Oudgrieks en Hebreeuws naar het volkslatijn, om ervoor te zorgen dat ook niet-geleerde mensen de Bijbel konden lezen. Deze vertaling werd later het ‘Vulgaat’ genoemd (we zullen maar even niet letten op hoe erg dat woord op vulgair lijkt) en 1100 jaar later tot de enige gezaghebbende tekst voor de Katholieke Kerk verklaard.

Beschermheilige van de vertalers

Hiëronymus is niet voor niets de beschermheilige van de vertalers. Hij is ongetwijfeld de vertaler die de grootste rol heeft gespeeld in de Europese geschiedenis. Hij verzorgde niet alleen vertalingen, maar ook kritische commentaren op heel veel teksten, waar academici nog steeds gebruik van maken.

Bibliotheek vol vertalingen

De vertaalpraktijk van Hiëronymus lijkt eigenlijk heel erg op hoe wij tegenwoordig vertalen, met behulp van vertaalgeheugens. Delen van de Bijbel waren namelijk al naar het Latijn vertaald, maar Hiëronymus heeft al deze vertalingen verzameld, aangevuld, geredigeerd en tot één geheel gemaakt. Door hem leest de tekst als een consistent geheel, met een eenduidige stijl en toon. Nu gebruiken we hier vertaalgeheugens voor: door eerdere vertalingen van een woord of een zinsdeel als basis te gebruiken en aan te scherpen, kunnen we nog betere vertalingen leveren.