Als je het blogartikel Wat is de moeilijkste taal om te leren? hebt gelezen, weet je vast nog wel wat een ‘taalfamilie’ is: een groep verwante talen met gemeenschappelijke kenmerken. In Europa horen bijna alle talen tot de Indo-Europese taalfamilie, maar daarin heb je weer verschillende subfamilies. Zo zijn er de Germaanse talen (met onder meer Nederlands, Engels en Duits), de Romaanse talen (met bijvoorbeeld Frans, Spaans en Italiaans) en de Slavische talen. Op die laatste subfamilie gaan we in deze blogpost wat dieper in.
Heb je een vertaling nodig van of naar een Slavische taal? Dat kan! Bij Scriptware Translations kunnen we je helpen met teksten in bijvoorbeeld het Oekraïens, Roemeens, Pools of Russisch. Neem contact op voor de mogelijkheden of vraag direct een offerte aan.
Van oudsher worden de Slavische talen in Midden- en Oost-Europa gesproken, zoals in Polen, Tsjechië, Slowakije, Bulgarije, voormalig Joegoslavië, Oekraïne en Rusland. Maar door de expansiedrift van tsaristisch Rusland en de Sovjetunie heeft de grootste Slavische taal, het Russisch, tot diep in Azië weten door te dringen. Tot op de dag van vandaag is het Russisch de lingua franca in landen als Kazachstan, Oezbekistan en Kirgizië. Binnen de Slavische talen onderscheiden we drie takken: de Oost-Slavische talen (onder andere Russisch, Wit-Russisch en Oekraïens), de West-Slavische talen (onder andere Pools, Tsjechisch en Slowaaks) en de Zuid-Slavische talen (onder andere Sloveens, Servisch en Bulgaars).
Veel mensen associëren Slavische talen met ‘een ander schrift’. Dat klopt maar deels. Want alleen de Oost-Slavische talen en sommige Zuid-Slavische talen gebruiken het Cyrillische schrift, zoals het officieel heet. De overige Slavische talen gebruiken net als het Nederlands het Latijnse schrift, maar wel met wat aanpassingen. Slavische talen hebben namelijk doorgaans meer medeklinkers dan Germaanse of Romaanse talen (zo kennen ze vaak meerdere sisklanken), zodat het Latijnse alfabet letters tekortkomt. Daarom worden voor sommige klanken bestaande letters met accenttekens gebruikt, zoals č, ś, ź, en ż.
Hierboven hebben we de Slavische liefde voor medeklinkers al aangestipt. Sommige Slavische talen kennen zelfs woorden met vier medeklinkers op een rij of met alléén medeklinkers – denk aan de naam van het Kroatische eiland Krk. Ook typisch Slavisch is dat veel medeklinkers twee varianten hebben, met een duidelijk verschillende uitspraak. In het Russisch heb je bijvoorbeeld het woord лук (‘ui’, uitspraak ‘loek’) en het woord люк (‘luik’, uitspraak ‘ljoek’). De l in het eerste woord klinkt veel voller dan de Nederlandse l (je kent ‘m vast wel van Russische slechteriken in films), de tweede veel ieler. Maar er zijn natuurlijk nog meer gemeenschappelijke kenmerken. Zo hebben bijna alle Slavische talen naamvallen, houden ze van ingewikkelde klemtoonpatronen (binnen de vervoeging of verbuiging van een woord kan de klemtoon van hot naar her springen), zijn lidwoorden zeldzaam en is de woordvolgorde relatief vrij.
Dat was best veel taalkundige theorie. Daarom nog wat leuke weetjes. Wist je…
...dat het gebruik van het Cyrillische schrift en het Latijnse schrift oude religieuze grenzen volgt? Het Cyrillische schrift wordt gebruikt in overwegend oosters-orthodoxe landen (zoals Rusland), terwijl het Latijnse schrift in van origine Rooms-katholieke landen wordt gebruikt (zoals Polen en Tsjechië).
… dat veel scheepstermen in het Russisch rechtstreeks afkomstig zijn uit het Nederlands? Hierboven hebben we het woord люк (‘luik’) al genoemd, maar bijvoorbeeld ook боцман (‘bootsman’), буй (‘boei’), каюта (‘kajuit’) en киль (‘kiel’) zijn ten tijde van Peter de Grote uit het Nederlands overgenomen.
… dat sommige woorden/woordgroepen in verschillende Slavische talen een lijnrecht tegenovergestelde betekenis hebben? Een Rus zal in Praag bijvoorbeeld met een grote boog om een bakkerij heen lopen die adverteert met čerstvý chléb – vers brood; in het Russisch betekent dit namelijk ‘oudbakken brood’ (черствый хлеб).
… dat het Servisch zowel met het Cyrillische als met het Latijnse alfabet wordt geschreven? Veel Serven beheersen beide schrijfwijzen.
… dat er naast de ‘grote’ Slavische talen waar we het hier steeds over hebben, ook een paar kleine Slavische talen zijn met maar enkele duizenden sprekers? Heb je bijvoorbeeld weleens gehoord van het Roetheens, Sorbisch of Kasjoebisch?
… dat de Slavische oosters-orthodoxe kerken een eigen taal hebben voor gebruik in de liturgie en religieuze geschriften? Deze taal wordt Kerkslavisch genoemd en gaat terug op het Oudkerkslavisch, de oudste Slavische schrijftaal (uit de negende eeuw).
Heb je met spoed een Nederlandse vertaling nodig van een Oekraïense huwelijksakte? Ben je je activiteiten aan het uitbreiden in Oost-Europa en wil je je website in het Tsjechisch en Pools laten vertalen? Of sta je op het punt een vakantiehuis te kopen in Kroatië? Neem dan contact op met Scriptware Translations. Wij zijn thuis in vrijwel alle Slavische talen en beschikken over een uitgebreid netwerk van ervaren vertalers. Je kunt natuurlijk ook meteen een offerte aanvragen. We zijn je graag van dienst.
