Met afkortingen heb je maar een paar tekens nodig om te verwijzen naar een naam, woord of term. Maar ze werken alleen als de schrijver en de lezer de bedoelde betekenis van die afkorting weten: anders is het een soort geheimtaal die de tekst onduidelijk maakt. Het algemene advies luidt dan ook om niet te veel afkortingen te gebruiken. Maar dat geldt natuurlijk niet voor elke afkorting en niet voor elk type tekst. Misschien zijn afkortingen binnen jouw bedrijf de normaalste zaak van de wereld. Hoe zit het dan als je een tekst met afkortingen laat vertalen? Kun je zomaar elke afkorting vertalen en begrijpen lezers in andere talen die dan ook?
Veel bedrijven hebben hele stijlgidsen vol met eigen, interne afkortingen die vaak nogal specifiek zijn. Hoe vertaal je die vertalingen dan op een begrijpelijke manier? Vraag vrijblijvend een offerte aan voor het antwoord op die vraag.
Als we het hebben over afkortingen, gebruiken we de term vaak als verzamelbegrip voor verschillende manieren om woorden of woordgroepen korter te schrijven. Bij een afkorting gebruik je een of meerdere letters en punten om woorden/woordgroepen korter op te schrijven, bijv. blz. of n.a.v. Je kunt ook verkortingen maken door bepaalde lettergrepen of delen daarvan te combineren. Zo ontstaat een nieuw woord dat je kunt uitspreken, zoals ‘horeca’ van hotel, restaurant, café. Er zijn ook nog symbolen. Een symbool is een korte schrijfwijze voor bijvoorbeeld eenheden en valuta, waarbij je geen punten gebruikt (EUR, kg). Tot slot heb je nog initiaal- en letterwoorden die bestaan uit de eerste letters van een naam of woordgroep. Initiaalwoorden spreek je uit als losse letters (KLM, pc) en letterwoorden als een woord (NASA, havo).
Het korte antwoord is ja. Met een vertaling wil je iets duidelijk maken aan lezers die de taal van de oorspronkelijke tekst niet kennen. Dan wil je natuurlijk ook dat ze de afkorting begrijpen. Vertalers moeten dus eerst achterhalen waar de afkorting in de ene taal voor staat en daarna bepalen hoe ze dat in de andere taal gaan oplossen.
Soms is dat heel makkelijk. Veel symbolen hebben bijvoorbeeld in verschillende talen dezelfde betekenis. Hoewel ‘kilogram’ in het Duits wordt geschreven als ‘Kilogramm’, in het Frans als ‘kilogramme’ en in het Spaans als ‘kilogramo’, gebruiken alle talen het symbool kg. En in het Nederlands hebben we veel Engelse initiaalwoorden op het gebied van technologie rechtstreeks overgenomen. Zo hebben pc (personal computer) en cd (compact disc) geen vertaling of uitleg nodig. En misschien wist je niet dat de letters van USB voor ‘universal serial bus’ staan en die van dvd voor ‘digital versatile disk’, maar over de betekenis van deze initiaalwoorden bestaat geen twijfel.
Er zijn ook veelgebruikte afkortingen die in andere talen weliswaar worden vertaald, maar waarvan je het equivalent makkelijk kunt vinden of misschien gewoon al weet. Denk aan het VK, in het Engels bekend als de UK, of de VN, in het Frans bekend onder de afkorting ONU. Zulke afkortingen zijn vaak terug te vinden op de websites van deze instellingen of door de taal op de Wikipedia-pagina ervan te wijzigen.
Het wordt wat lastiger als de tekst afkortingen bevat die in de ene taal voor iedereen duidelijk zijn, maar in de andere taal minder bekend zijn of niet bestaan. Zo heeft Amerika een waslijst aan overheidsinstellingen die allemaal met 3 of 4 letters worden afgekort en daarom ook wel bekendstaan als de ‘alphabet agencies’. Door nieuws en tv-series uit de VS hebben de meeste mensen wel een beeld bij bijvoorbeeld de CIA, maar waarschijnlijk weten minder mensen wat de ICE is. De vertaler kan zo’n afkorting overnemen, maar moet er wel voor zorgen dat lezers begrijpen wat ermee wordt bedoeld. Komt ‘ICE’ één keer in de tekst voor en is de specifieke naam niet van belang, dan zou ‘de Amerikaanse immigratiedienst’ een goede oplossing kunnen zijn. Als een afkorting juist vaak voorkomt, is het handig om deze eenmaal (tussen haakjes) uit te leggen en daarna gewoon de afkorting te gebruiken.
Het gebruik van afkortingen verschilt ook per taal: woorden die in de ene taal vaak worden afgekort, hebben in de andere taal misschien geeneens afkorting. ‘Enzovoort’ korten we in het Nederlands vaak af en in het Duits gebeurt dat ook (usw. voor ‘und so weiter’). Maar in het Duits kun je ook het losse ‘und’ afkorten tot ‘u.’ terwijl iets als ‘appels e. peren’ in het Nederlands heel gek is. Je kunt dus niet zomaar alle Duitse afkortingen vertalen.
Als klant van een vertaalbureau kun je natuurlijk ook je voorkeur voor een bepaalde vertaalstrategie doorgeven. Misschien gebruikt jouw organisatie veel interne afkortingen die voor buitenstaanders onduidelijk zijn. Tenzij de vertaler je bedrijf door en door kent, kun je het best een verklarende woordenlijst en instructies delen. Een veelvoorkomend scenario is bijvoorbeeld dat de afkortingen in interne bedrijfsteksten in alle talen hetzelfde blijven, maar dat er in klantgerichte teksten een beschrijvende vertaling moet worden gebruikt.
Er zijn dus verschillende soorten afkortingen en verschillende mogelijkheden om ze te vertalen. Het is soms makkelijk als een afkorting in twee talen dezelfde betekenis heeft. Maar het is hoe dan ook oppassen geblazen met afkortingen: vertalers moeten extra onderzoek doen en rekening houden met de normen die van toepassing zijn. Het is een kunst, maar voor onze professionele vertalers geen enkel probleem. Scriptware Translations helpt je graag als je z.s.m. een vertaling nodig hebt van je cv, SEO voor je website, een pdf-document, enz. We zorgen voor een correcte, duidelijke vertaling die geen geheimtaal is voor je lezers.
