Elke dag lezen we tekst en tekens: dat je nu op deze pagina zit, bewijst dat maar weer. Hoewel de meeste Europese talen geschreven worden in de letters die je nu voor je ziet, worden er nog veel meer schriftvormen gebruikt om boodschappen over te brengen. Hoe zit dat eigenlijk?
Maar 36% van de mensheid gebruikt het Latijnse alfabet. Geschat wordt dat er wereldwijd meer dan 200 alfabetten zijn. Heb je een vertaling nodig in een ander alfabet? Vraag dan nu vrijblijvend een offerte aan.
Bij klankgeschreven (fonografische) schriftvormen zoals het Nederlands heeft iedere letter een klankwaarde. We spreken de k bijvoorbeeld altijd uit zoals in ‘kelder’. Engels valt hier ook onder de fonografische talen, ook al spreken we sommige letters in een andere context soms anders uit, zoals de c in ‘candle’ en ‘certificate’.
Engels zou heel anders klinken als alle letters hetzelfde uitgesproken werden, zo bewijst Aaron Alon in deze video, waarin hij laat zien dat alle klinkers in het Engels steeds anders klinken.
Bij niet-klankgeschreven (niet-fonografische) tekens kan een teken voor een heel woord staan (logografisch), zoals ‘1’ staat voor één en $ voor dollar. Ook het Chinees bestaat uit logografische tekens: elk teken staat niet voor een klank, maar voor een woord of een deel van een woord.
Een ander soort niet-fonografisch teken is het teken dat voor een idee staat (ideografisch), zoals een driehoek ‘gevaarlijk’ betekent in het verkeer en een rode cirkel een verbod aangeeft.
Soms lijken tekens ook nog heel erg op het woord dat ermee bedoeld wordt. Dit heet een pictografisch teken, ook wel een pictogram. Het pictogram van Instagram is een klein cameraatje, het teken voor mooi weer is een zonnetje en bleek zal je niet snel op je huid smeren vanwege het pictogram voor ‘bijtende stof’.
In de oudheid werden muurschilderingen gemaakt van mensen met pijlen en bogen en dieren. Deze tekens stonden duidelijk voor iets concreets en zijn het begin van het schrift. De tekens werden steeds gecompliceerder, waarbij de betekenis van de tekens steeds verder van het daadwerkelijk afgebeelde af kwam te liggen.
Een afbeelding van de zon kon dan bijvoorbeeld ook ‘warmte’ of ‘hitte’ betekenen: weliswaar een gerelateerd concept, maar niet hetzelfde als het woord zon. Zo werd een pictogram een ideogram.
Nog steeds gebruiken we op dagelijkse basis pictogrammen naast het gewone alfabet: denk maar aan Schiphol, waar de bewegwijzering bijna geheel te begrijpen is door naar de pictogrammen te kijken, of aan de pictogrammen bij kleedkamers.
Elk woord heeft zijn eigen teken in Picto: het is een zogeheten woordschrift. Helaas is het systeem alleen bruikbaar voor vrij simpele en concrete boodschappen, omdat er geen ruimte is voor grammatica en vervoegingen van werkwoorden. Omdat iedere taal eigen woordkeuzes en andere zinsvolgordes heeft, blijkt Picto internationaal lastiger te begrijpen dan gehoopt.
Het spijkerschrift heeft zijn naam te danken aan de stekelige tekens, die door de jaren heen steeds abstracter werden. Net als Picto begon het spijkerschrift rond 3300 voor Christus als een woordschrift. Het veranderde echter langzaam in een schrift waarbij elk teken voor een klank stond die te maken had met de originele betekenis. Met combinaties van tekens konden er zo nieuwe woorden gemaakt worden.
Het hiërogliefenschrift onderging dezelfde verandering. De letterlijke betekenissen van woorden werden naast de klanktekens gebruikt, soms met extra aanduidingen om duidelijk te maken hoe het teken nu gelezen moest worden.
Verder wordt voornamelijk het Chinese schrift, het Indische Devanāgarī en het Arabische schrift gebruikt. Een klein percentage gebruikt Cyrillische tekens of het Zuid-Indische Dravidische schrift. Daarnaast heb je nog onder andere Grieks, Hebreeuws, Japans, Burmees, Koreaans en Thais schrift: in totaal worden er meer dan 19 alfabetten gebruikt over de hele wereld.
